Gisteravond woonde ik mijn eerste georganiseerde dodenherdenking bij. Niet die op de Dam, maar op de Koekamplaan in Den Haag. Daar was namelijk een alternatieve dodenherdenking, als tegenhanger van die in Amsterdam. Op de Dam worden sinds 1945 alle tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen Nederlandse militairen en verzetsstrijders herdacht en sinds 1961 alle Nederlandse oorlogsslachtoffers of omgekomenen – waar ook ter wereld – sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog herdacht.
Sindsdien proberen allerlei organisaties te tornen aan de te herdenken doelgroep. Het moet inclusiever of exclusiever. Op de televisie krijgen elk jaar prominente Nederlanders met een Joodse achtergrond een podium om te verkondigen dat er niet nog meer groepen herdacht moeten worden. Wij gedenken, omdat dit nooit meer mag gebeuren. Het uitsluiten van bevolkingsgroepen, dat uitliep op genocide. Dat juist de doelgroep die in de Tweede Wereldoorlog slachtoffer was van deze genocide nu dader is van een nieuwe genocide maakt dat ‘nooit meer’ erg wrang. Waar doe je het dan nog voor?
Dries van Agt, onze minister president in kabinetten Van Agt 1, 2 en 3 van 1977 tot en met 1982, ging in 1999 op pelgrimstocht naar Israël. Hij zei daar later over: ‘‘Toen zag ik hoeveel onheiligs er gebeurde in het Heilige Land’ en ‘Ik voel me gedwongen niet langer lijdzaam toe te zien welk onrecht de Palestijnen wordt aangedaan.’ Na diverse initiatieven om de Palestijnse zaak onder het voetlicht te brengen, richtte hij op 10 december – de internationale Dag van de Mensenrechten – in 2009 The Rights Forum op. Het initiatief is ontstaan door de verschrikkingen van de genocide op de Palestijnen en door het hierop terzijde schuiven van mensenrechten en internationaal recht door de Nederlandse staat. De laatste missie van zijn leven. In 2021 nam van Acht na meer dan vijftig jaar lidmaatschap van het CDA (en voorloper KVP) afscheid van de partij: ‘De onbarmhartigheid van het CDA jegens het Palestijnse volk kan ik niet langer verdragen.’ Van Agt is vorig jaar overleden na het bereiken van een leeftijd van 93 jaar. Er mogen wat mij betreft meer mensen zoals hij opstaan tegen onrecht.
De jaarlijkse nationale dodenherdenking op de Dam is een jaarlijks terugkerend ritueel waar de overheid en het Koningshuis een hoofdrol in spelen. Een overheid die niets doet aan de genocide in Gaza die nu onder onze ogen plaatsvindt. Juist nu de slachtoffers van deze holocaust massaal sterven aan bombardementen, honger, vervuild drinkwater, geen onderdak, geen medische zorg en het moedwillig onthouden van elke vorm van hulp. Hoe vaak en hoe ernstig Israël het internationaal recht schendt, het land kan desondanks rekenen op onvoorwaardelijke steun van Nederland. Tijdens deze herdenking wordt ‘nooit meer’ genegeerd. Nooit meer is nu!
Gelukkig kwam The Rights Forum dit jaar met een nieuw initiatief, een alternatieve nationale dodenherdenking met de titel: 4 mei inclusief. Dit initiatief is geïnitieerd door ambtenaren en oud-diplomaten. Ze stellen: ‘Temidden van het uitzichtloze oorlogsgeweld van nu, hebben veel Nederlanders de behoefte om álle slachtoffers van oorlogsgeweld -mede door toedoen of nalaten van de Nederlandse staat- een plek te geven.’
En ik voelde mij geroepen om te gaan. In plaats van de verwachte 500 mensen waren er tussen de 3000 en 4000. In grote lijnen werd er goed en mooi gesproken. Maar er werd door een paar sprekers gewaarschuwd tegen populisme en fascisme, maar kan het zijn dat soms populisme nodig is, juist om op te staan tegen fascisme? De EU kan je ook in sommige opzichten fascistisch te noemen. Je ziet nu dat politieke partijen die het EU-beleid kunnen dwarsbomen worden verboden/uitgesloten en dat partijleiders worden vervolgt. Reële gevaren worden ondergeschikt gemaakt aan leugens om meer macht te verkrijgen en burgers rechten te ontnemen. We worden klaargestoomd voor een nieuwe oorlog. Moeten we dat niet ten alle tijden proberen te voorkomen? Is in plaats daarvan inzetten op vrede niet een veel beter idee?
Hier is een nog wat cynischer stuk van Jan Bennink over 4 mei.
Geef een reactie